Dirigeren

Zoekend op de definitie daarvan:

(dirigeerde, heeft gedirigeerd), (<Fr.), 1. besturen, leiden : een orkest dirigeren; dirigerend officier van gezondheid, met de directie belast; 2. richten, zenden, doen toekomen.
Zoekend op ‘dirigent’, word je direct in de muzikale richting gedirigeerd.
Het vak wat je ervoor moet volgen heet ‘directie’.
Het woord stamt af van het Latijnse dirigere = ‘afbakenen, rechtmaken, leiden, regelen, inrichten’.

In het Engels heet een dirigent opeens ‘conductor’, en als die zijn vak uitoefent, is hij ‘conducting  the orchestra/choir’.
Ga ik van ‘conductor’ terug naar het Nederlands, dan kom ik op klank vertalend uit bij een ‘conducteur’, maar die doet heel wat anders. Of toch niet? Een conducteur is in feite meer dan alleen iemand die je vervoersbewijs controleert. Hij of zij leidt een treinreis in goede banen. Toch een beetje dirigent…

Zou je ‘dirigent’ op klank in het Engels vertalen, dan krijg je ‘director’, maar dat is dan weer een directeur/manager/bestuurder. Ook iemand die leiding geeft, maar niet aan een orkest of koor.

De Engelse vertaling van dirigent, conductor, vind ik mooi: het stamt af van het Latijnse woord ‘conducere’, wat leiden of samenbrengen betekent. En juist dat samenbrengen spreekt mij erg aan. Dat is toch wat een dirigent doet? Mensen met verschillende instrumenten of stemmen samenbrengen, zodat er een mooi geheel klinkt.
Bij het woord dirigent ontbreekt dat samenbrengen. Je hebt het dan eigenlijk alleen over het leiden/richten/sturen. Voor mijn gevoel mis je dan eigenlijk net dat wat het vak van dirigent zo mooi maakt…

Ik schrijf hierover, omdat ik van t weekend teruggebracht werd naar de tijd dat ik zelf dirigeerde. Doordat iemand een koor noemde waarvan ik de dirigent ben geweest.
Ik kwam weer even terug bij hoe lastig ik dat toen vond, dat leidinggeven als dirigent. Vooral bij dat betreffende koor, omdat ik daar het gevoel heb gehad dat ik nooit uit de schaduw van mijn voorganger ben gekomen.
Hoe moeilijk het is om in een bestaand systeem de leiding over te nemen, kan ik nu pas echt benoemen. Destijds voelde ik het wel, maar kon ik er niet met afstand naar kijken. Ik kreeg het dan ook niet voor elkaar om mijn eigen stempel op dat koor te drukken. Het voelt nu nog alsof ik daar nooit echt de leiding heb gehad. Al heb ik daar juist wel veel van geleerd, achteraf gezien.

Toen ik het Studieorkest (nu PreWindz) van de K.A.M.V. dirigeerde, had ik in het begin ook wel wat last van het bestaande systeem. Toch werkte het daar anders. Ten eerste stond ik toen steviger in mijn schoenen. Daarnaast wisselde de groep nogal eens van samenstelling, wat het voor mij makkelijker maakte om mijn eigen koers uit te zetten. Met veel plezier heb ik daar mooie dingen gedaan, vooral juist toen een aantal jaar de groep redelijk stabiel bleef. Ik had mijn zaakjes toen wel op de rit en kon de leerlingen daardoor soms zelfs boven zichzelf laten uitstijgen.

Leidinggeven als hoogsensitief persoon is een vak apart.
Iemand die hoogsensitief is, heeft vaak oog voor detail, ziet nuances en voelt aan wat collega’s nodig hebben. Allemaal eigenschappen die je als leidinggevende goed kunt inzetten.
Aan de andere kant hebben mensen met HSP last van hun grote verantwoordelijkheidsgevoel, neigen ze vaker naar conflictvermijding en vinden ze grenzen aangeven vaak niet gemakkelijk. (bron: https://leidinggeven.com/hoogsensitief/)
Als leidinggevende omgaan met personeel wat hoogsensitief is, kan daardoor ook een uitdaging zijn…

In mijn coachingstraject na mijn burn-out leerde ik dat ik de eigenschappen van hoogsensitiviteit niet als hinder, maar als talent mocht bekijken. Iets wat ik zeker ben gaan toepassen, maar toch nog steeds een uitdaging vind. Fijn dat ik nuances kan zien en kan aanvoelen wat een ander nodig heeft, maar het stukje ‘sneller geraakt zijn’, maakt dat het nog niet altijd eenvoudig is om ermee om te gaan.
Niet te vergeten: dat verantwoordelijkheidsgevoel. Als ik bijvoorbeeld vanuit mijn cultuurcoördinatorschap de activiteiten voor alle groepen op school organiseer en we hebben een vervoersprobleem, kan precies dat gevoel ervoor zorgen dat ik mij aangesproken voel als een activiteit niet kan doorgaan. Terwijl ik er niets aan kan doen… Dat is dan ook tip 1 aan mijzelf (en aan wie dit leest en het herkent): kijk waar de verantwoordelijkheid écht ligt. Is dat niet bij jou? Probeer het dan los te laten. Laat het gevoel erover toe om er te zijn, maar meer ook niet.

Ik heb echt moeten leren dat niet iedereen zijn of haar verantwoordelijkheid even serieus neemt. Met als gevolg dat ik of anderen hier soms de dupe van zijn. Mijn te grote verantwoordelijkheidsgevoel wil dat het liefst gaan oplossen door het dan maar te doen.
Het is zaak om je te realiseren dat je dan de ander z’n worsteling op je neemt. En die ander eigenlijk geen ruimte meer krijgt om het zelf aan te gaan. Sterker nog, je houdt het patroon in stand, want die ander hóeft zo ook geen verantwoordelijkheid te nemen. Dat lijkt lekker makkelijk (voor die ander en voor jou) omdat dit systeem bekend is. Maar op de lange termijn gaat het aan je vreten, omdat je elke keer jezelf opzij zet voor de ander.
Ik vergeet nooit de uitspraak van Egbert Bakker (destijds bij de muziekvereniging): “je mag best iets constateren zonder direct de oplossing aan te dragen. Zo geef je de ander de ruimte om zelf na te denken.” Amen to that.

Een goede dirigent brengt samen en geeft de muzikanten de ruimte om zelf de oplossing tot mooiere muziek te vinden. Een goede dirigent geeft kennis en kunde als handvatten door aan de muzikanten. Ik denk dat je deze definitie geldt voor alle leidinggevenden…

Afbeelding: Tree of life. 50 x 50 cm, acryl op canvas. Geschilderd voor een goede vriendin en nu als kaart verkrijgbaar. Ik kies deze afbeelding bij deze blog, omdat een levensboom aangeeft hoe je goed geworteld moet zijn om mooie bladeren te geven. Pas dat maar toe op dirigent/leidinggevende…