Motiveren

Ik herinner me van mijn lagere schooltijd dat ik wel van schrijven hield, maar het niet heel netjes kon. Je zal ook maar als 6-jarig guppie met een kroontjespen moeten schrijven. Jawel, die hadden ze bij mij nog. Niet lang, maar lang genoeg om mijn kleding bijna dagelijks onder de inktvlekken te krijgen, haha.
Ik weet ook nog dat je een stempel kreeg als je een 8 haalde. En bij 10 stempels iets extra’s. Dat kon zelfs een reep chocolade zijn. Ja echt. Bizar, als je daar nu over nadenkt. Toch had ik in de eerste klas een erg goede juf, die zag hoeveel moeite ik deed zonder dat het lukte en mij beloonde bij 10 x een 6 met chocola.
In de zesde klas hadden we een zuster (katholieke school) die zelfs guldens gaf bij een bepaald aantal gehaalde tienen. Kan me ook herinneren dat mijn moeder daar sterk tegen was. Kinderen die hard werkten, maar nooit een 10 haalden, verdienden die gulden ook, was haar redenering.
Ik was het eens met de beloning van het harde werk, maar met geld…. Hmmm…

Extrinsieke motivatie was dat. Al die beloningen. In de hoop dat je ging inzien dat hoge cijfers halen de enige manier was om te slagen in het leven.

Nou ging mij het leren makkelijk af. En als ik moest schrijven óm iets te leren, had ik daar niet zoveel moeite mee. Liedjes schreven we over. Van Benny Vreden. In ons liedjesschrift. En dan kreeg je ook een cijfer voor netheid. Kan me die cijfers niet meer herinneren, maar er zijn liedjes van toen waarvan ik nu de tekst nog ken. Door dat overschrijven. Ik vond die teksten leuk en ik zong graag, dus het ging als vanzelf. Waar ik toen niet bij stilstond, was dat zuster Leonie dan eerst die hele tekst op het bord had staan schrijven in onberispelijk onderwijshandschrift. Wat een werk…

Als ik deze ervaringen leg naast het boek van Tijl Koenderink (De 7 uitdagingen), herken ik ze in zoverre erin, dat ook hij zegt dat extrinsieke motivatie soms de enige manier is om gedemotiveerde leerlingen weer in actie te krijgen. Waarna ze hopelijk zelf weer gaan zien dat iets uitvoeren meer resultaat heeft dan niets doen. Je zou zeggen dat kinderen die goed kunnen leren, dat vanzelf wel gaan doen. Maar ook zij hebben die motivatie nodig. Vooral als ze uit hun comfortzone worden getrokken en een opdracht krijgen die moeite kost. Want alles kwam voorheen immers aangewaaid…

Het woord motivatie is wel interessant om over na te denken. Het komt ruwweg in twee smaken: intrinsiek en extrinsiek. Vanuit jezelf of van buiten.

Toen ik pianoles gaf, merkte ik vaak al snel waar de motivatie zat bij de leerling. Moest het van de ouders of wilde die het zelf. Dan zou je zeggen dat die laatste het fijnste werkte. Was grotendeels ook zo. Totdat er af en toe een leerling tussen zat die het wel graag wilde kunnen, maar dan zonder er iets voor te hoeven doen… Zoals je naar voetbal gaat, daarna je voetbalschoenen uitschopt en je tenue in de was gooit (in het gunstigste geval voor de wassende ouder) en de volgende training pas weer alles oppakt. Ik heb serieus wel eens de vraag gehad om pianoles, terwijl er thuis geen zwarte of witte toets te bekennen was. Dan vroeg ik: maar hoe ga je oefenen dan? Oh, moet dat dan?
Daarnaast waren er ook de leerlingen die door hun ouders waren gestuurd, werden begeleid bij het oefenen en daardoor hun eigen motivatie ontdekten: dit is leuker dan ik dacht, ik ga ervoor!
Helaas kende ik ook de versie: mijn kind hoeft alleen te oefenen als het zelf wil, want muziek maak je omdat het leuk is. Was dat kind niet intrinsiek gemotiveerd, dan was het snel klaar.
De grap is, dat ik ook best wel leerlingen heb gehad, die heel goed wisten dat ze er niet veel van bakten, maar het gewoon gezellig vonden om te komen. Dat is ook motivatie, natuurlijk…

Uit dat boek wat ik eerder noemde, heb ik wel gehaald dat motivatie een grote factor is bij het leren. Waar haalt een kind dan de motivatie vandaan?
Ik denk dat er om te beginnen heel makkelijke motivators zijn: ik wil kunnen schrijven, lezen, rekenen, dus ga ik me daarvoor inzetten. Maar gaan die zaken een kind (te) gemakkelijk af, dan is er uitdaging nodig om de motivatie vast te houden. Ik heb bewondering voor de leerkrachten die dat bij hun leerlingen weten te bewerkstelligen.
Nou wil ik niet alleen praten over kinderen die het erg gemakkelijk afgaat. Er zijn er natuurlijk ook genoeg die het juist heel veel moeite kost om dat wat ze willen kunnen, daadwerkelijk voor elkaar te krijgen. Daarbij heb je het ook over uitdaging, maar dan in kleinere stapjes. Wederom bewondering voor de leerkracht die dat ziet en ermee kan omgaan.

Het schrijven van deze blogs motiveert op zichzelf ook. Het zet aan tot nadenken. Tot beschouwen. Het levert ook inzichten op. Of het roept herinneringen op.

Afbeelding: Rozen, acryl op canvas, 60 x 80 cm. Wat motiveert mij om te schilderen? Het is een manier om te verwerken. Hier heeft eerst de achtergrond een tijdje gestaan, voordat ik wist wat erop ging. Als dan het resultaat naar mijn zin is, geeft dat motivatie om het de wereld in te sturen. En ook om door te blijven schilderen. Dat doe ik dan ook nog steeds. Deze rozen komen binnenkort uit op ansichtkaart en het schilderij gaat dan ook in de webshop. Ik geniet er eerst zelf nog eventjes van 😉