Spiegelen

Al een aantal jaar heb ik op het Dorpsfeest Hoogland een kraam in de zogeheten Creatieve Straat. Zo ook afgelopen zondag. Ik had toen, in het kader van mijn nieuwe boek – Paradijsvogelplein – een grote beschilderde plaat meegenomen met daarop een spiegel en de tekst: IK BEN EEN PARADIJSVOGEL.
Want dat ligt ten grondslag aan de boodschap van het prentenboek: iedereen is een paradijsvogel. Iedereen is uniek. En iedereen kleurt mee aan de wereld.

Ik had er een winactie aan verbonden, maar ik denk dat het plaatsen van die foto’s op Insta of Facebook de mensen heeft tegengehouden. Geeft niks. Het leverde namelijk wel erg leuke en mooie reacties op van mensen die er langs liepen.
Kinderen die er uitgebreid voor gingen staan om zichzelf te bekijken. Jongeren die er een beetje lacherig over deden. Volwassenen die leken te denken dat het niet voor hen bedoeld was. Soms hielp het als ik dan hardop uitsprak: “Iedereen is een paradijsvogel, hè, ook u of jij. Iedereen is uniek.” Vaak gaven ze dan toe dat dat echt wel zo was. Iemand zei zelfs dat je altijd uniek bent, ook al ben je van een tweeling.

Een jongen zag ik klagend over zijn haar strijken: “Nou, dat zit voor geen meter, ik ben geen paradijsvogel hoor!” Helaas kreeg ik de kans niet om te zeggen dat een mooi kapsel de paradijsvogel niet maakt…
Soms zag ik mensen met elkaar samen een foto maken. Soms verdween opeens iemand achter de plaat (de spiegel hing voor volwassenen vrij laag) en wist ik, daar legt iemand zichzelf vast.
Lachende kinderen die zichzelf in de spiegel zagen. Met of zonder zelf geknutseld masker op. Schattig was dat. Ouders die hun kind voor de spiegel hielden en het vertelden dat het een paradijsvogeltje was. Heel af en toe kreeg ik de gelegenheid om te zeggen: “maar dat zijn jullie zelf ook!”

De meest bijzondere ervaring was de volgende:
Er was n jongeman in n rolstoel, ernstig meervoudig beperkt. Zijn begeleidster zette hem voor de spiegel van “ik ben een paradijsvogel”. Ik begon over mijn boek. Maar zij vertelde: zijn vader is pas overleden. Toen die in het ziekenhuis lag, werd gezegd dat hij niet lang meer had. De dokter had gezegd: maar sommige paradijsvogels blijven nog wel eens langer dan verwacht. En die man leefde dus nog twee jaar… Nu wilde ze die foto maken, in gedachtenis aan zijn vader. Ik hoorde haar zeggen: deze is voor papa hè. Ik zag de jongeman met een lach op zijn gezicht weer weggereden worden. Hij had de bedoeling goed aangevoeld. Dan krijg je toch even kippenvel…

Spiegels zijn bijzondere dingen. Je ziet jezelf zoals je bent. Punt. Met verwarde haren van de herfstwind, want deze spiegel stond buiten. Maar al wat je ziet, ben je echt zelf. Blijkbaar is dat vooral voor jongeren en volwassenen nogal confronterend.
Spiegelen kan sowieso wel confronterend zijn. Ik weet er alles van. En dan gaat het echt niet alleen over hoe ik mijzelf in de spiegel zie. Maar vooral over hoe een ander mij kan spiegelen.

Ik vind het nog steeds een verwarrend woord. Ik heb inmiddels al diverse uitleggen gehoord of gelezen. Non-verbaal spiegelen is de makkelijkste: je imiteert de lichaamshouding van je gesprekspartner. Zoals een spiegel dat ook zou doen. Je laat daarbij (onbewust) zien dat je je inleeft in de ander. Verkopers zijn er goed in dat bewust te doen. Of mensen die sollicitatiegesprekken afnemen.

Maar het werkwoord ‘spiegelen’ wordt ook gebruikt als het gaat om ‘iemand een spiegel voorhouden’. Dan laat je diegene juist naar zichzelf kijken. Door advies en kritiek te geven op gedrag. Door de ander zelf zijn problemen te laten oplossen. Ik heb het idee dat ook dit niet altijd bewust gebeurt. In mijn coaching heb ik best wel eens gehoord: hij/zij spiegelt jou. Daar kun je iets van leren. Als ik nu probeer uit te leggen wat dat dan inhield, vind ik dat nog steeds lastig.
De één deed dat door zijn eigen gang te blijven gaan; wat mij in eerste instantie het gevoel gaf dat ik niet gezien werd, maar mij zelf ‘aan het werk’ zette. De ander deed dat door goed te luisteren en mij zelf mijn oplossingen te laten uitspreken. Beide evenveel wel als niet bewust, denk ik. Er zijn mensen die van nature al zo’n levenshouding hebben, waarbij ze duidelijk zijn over hun eigen grenzen en weten wat ze al dan niet kunnen oplossen. Maar het is ook zeker te leren.

Ik las erover op https://naasteninkracht.nl/nl/gedragspatronen-sponzen-en-spiegelen en toen werd ie helemaal leuk: ze spreken daar ook over sponzen. Mensen die alles van een ander opzuigen, alle problemen willen oplossen en iedereen willen redden. Vaak ten koste van zichzelf.
Ik snap wat ze er zeggen, maar ik kan het niet nalaten te denken: een spiegel maak je schoon met een … spons…

Even terug naar die leuke spiegel van afgelopen zondag. Die staat hier nu nog in huis, natuurlijk. Ik ga die meenemen naar een activiteit rondom mijn Paradijsvogelplein. Daarna komt ie een tijdje in mijn lokaal op school te staan. Omdat ik het leuk vind om aan kinderen te laten zien dat ze allemaal uniek zijn. Als je dat gevoel de wereld in wil helpen, dan begint dat toch bij de kinderen?

Afbeelding: een klein jarig paradijsvogeltje, afgelopen zondag op het Dorpsfeest.