Niksen

Ken je dat? Dat je druk bent met werk en denkt: had ik maar even niks. Maar als je dan uiteindelijk niks hébt, dan weet je daar weer geen raad mee… Of, ook zo eentje: dat je door een blessure niks kan doen en dan juist de kriebels krijgt om actief te worden.

Jaren geleden liep ik bij de fysio vanwege een tenniselleboog. Daar werd nogal eens gezegd dat ik eens wat minder moest doen, want met rust ging het sneller over. Toen ik opeens met een suf ongelukje in huis mijn elleboog scheurde en in het gips kwam, kon ik het niet laten: “ik moest toch rust houden? Dan maar zo!” zei ik, quasi blij met gedwongen niks doen…

Ik geloof er overigens wel in, dat er (door je lijf) op de rem getrapt wordt als je echt even rustiger aan moet doen.

Niks doen, echt niks, is eigenlijk best een kunst. Ga maar eens op je bank zitten en doe even echt helemaal niks. Precies, dan doe je al snel de tv aan (ben je toch weer aan het kijken) of pak je je telefoon (dan heb je wat in je handen). Zelfs een boek lezen is eigenlijk niet niks doen (je leest…). Écht niks is moeilijker dan je denkt. Als het je wel lukt, is het enorm rustgevend, dat wel.

Ik was vandaag met enige regelmaat aan het nadenken over de blog die ik op dinsdag klaar wil hebben. En er kwam maar niks. Totdat ik dacht: maar dat is ook een onderwerp: niksen. Er zijn boeken over geschreven. Hoe je dat nou eigenlijk doet. Het schijnt zelfs als Nederlands fenomeen bekend te staan.

Olga Mecking schreef het boek: Niksen. En in de internationale pers vond je dan:
‘Olga Mecking zette het Nederlandse fenomeen niksen op de internationale kaart.’ – de Volkskrant
‘Niksen zorgt ervoor dat je meer gedaan krijgt.’ – Flow Magazine
‘Niksen. Deze Nederlandse way of life is zo simpel als, eh, niets doen.’ – Time Magazine
‘Niksen is perfect voor mensen die meditatie frustrerend vinden.’ – NBC News
‘Stop. Just Stop. And Learn how to Do Absolutely Nothing’ – NY Times

Maartje Willems schreef er ook een boek over: Niksen, de kunst van het lanterfanten. Met dezelfde boodschap: niksen is nuttig, maar we vinden er wel wat van.

Niks doen klinkt voor velen als erg nutteloos. Hoe komt dat dan? Traditie, opvoeding. “Ledigheid is des duivels oorkussen”. Of te wel: met luie mensen loopt het slecht af. Niks doen wordt al generaties lang geassocieerd met luiheid. En luiheid heeft een negatieve klank.
Al dan niet bewust, we krijgen het allemaal mee. Ik weet van mijzelf dat ik ook maar moeilijk niets kan doen. Echt niets. Ik vind het al heel wat als ik ga zitten om een boek te lezen. Dat voelt al als niks doen. Terwijl lezen toch echt ook een werkwoord is…

Ik ga straks 10 dagen op vakantie. In mn eentje. Heerlijk. Even niks moeten. En toch ben ik ook bezig met wat ik dan op vakantie zou willen doen. Weer dat doen. Ik neem tekenspullen mee, mijn camera en mijn laptop. Want dan kan ik creatief doen op papier, fijn fotograferen en wie weet nog componeren of arrangeren ook.
Ergens hoop ik dat die spullen grotendeels in de tas blijven. Want dan doe ik pas echt niets.
Wandelen voelt ook als niets doen, al gaat me dat deze ronde niet zo lukken, vrees ik, want mijn knieën werken even niet mee. Die zouden juist veel baat hebben bij echt helemaal niks doen…

Maar goed, zo moeilijk hoef ik het mijzelf ook niet te maken. Ik mag gerust lekker een boek lezen. Of tekenen als ik inspiratie krijg. En die camera mag ook klaar liggen voor als er een eekhoorntje voorbij komt (want dat staat in de omschrijving van het huisje).

Toch ga ik het wel proberen. Ook. Helemaal niks doen. Alleen zijn. Dat gaat vaak het beste in de natuur en laat mijn vakantiehuisje nou in het bos staan… Daar lukt het me vaak wel. Zitten op n boomstronk met alleen mijzelf. En de bosgeluiden. Die voor mij als muziek klinken. Licht door de bomen zien vallen. Vormen zien in resten hout. En genieten. Vooral genieten.

Je hoeft alleen te zijn, hoor je de laatste jaren steeds vaker. In eerste instantie kan dat als iets heel zweverigs klinken. Totdat je ontdekt dat het een waarheid is die aan de basis van alles ligt. Als je niet kunt zijn, wat kun je dan wel?

Er zijn van die mensen bij wie je niets hoeft. Je mag gewoon alleen aanwezig zijn. Je hoeft je niet uit te sloven, niet te bewijzen. Je bent wie je bent. En verder hoef je niks. Dat zijn gouden vriendschappen. Gelukkig heb ik ook zo’n vriendin en komt zij waarschijnlijk een paar dagen bij mij in het huisje in het bos. Een paar dagen niks doen. Behalve dat bordspel dan, die diepgaande gesprekken en het samen eten. Maar verder doen we niks hoor.

Afbeelding: Mirrorverse, acryl op doek, 60 x 80 cm. Omdat ik tijdens mijn laatste expositie een keer hoorde dat het ‘niks voorstelde’.. en dan bedoelde diegene dat ze er niks in herkende.Ik moet dan een beetje gniffelen. Laat maar gebeuren. Iemand die wel de moeite neemt om het schilderij op zich te laten inwerken, zal erin zien wat het voor hem of haar betekent. En daar is het voor gemaakt. Niet om ergens op te lijken. Maar om de fantasie te prikkelen. Want dat doet niksen ook…